Desde que o ministro Garzón fixese unhas declaracións para un medio británico sobre, entre outras cousas, as macrogranxas, a calidade da carne e o benestar animal, avivouse o debate ao redor dos sistemas gandeiros.
As granxas grandes existiron no noso planeta desde hai moito tempo, pero nos últimos anos as macrogranxas incrementaron a súa presenza debido á aplicación dos principios da economía de escala. O certo é que non existe unha definición legal ou formal do termo macrogranxa, simplemente sabemos que se trata dunha granxa con moitos animais.
Extensivo e intensivo, sistemas complementarios
A carne producida en extensivo, por norma xeral, ten unha calidade –entendida como un sumatorio de características químicas, físicas e organolépticas– superior á que se produce en intensivo. Con todo, as comparacións son moi difíciles de facer porque ambos os sistemas non xeran produtos similares.
No caso do gando porcino en España temos un claro exemplo: o porco ibérico. Trátase dunha raza moi adaptada ao sistema de produción empregado e ao uso da montanera –pasto na devesa– ao final da súa cría. De feito, o Real Decreto 4/2014 marca diferenzas de categoría comercial dos produtos en función da raza e o sistema de explotación dos animais.
No outro lado da balanza, e tamén dentro do sector do porcino, podemos atopar a marca de garantía Cochinillo de Segovia. Trátase dun produto característico da gastronomía española que se pode atopar en case calquera cidade do territorio nacional. Trátase dun produto de calidade recoñecido, xerado en explotacións consideradas intensivas, ou polo menos seguindo un sistema de produción intensivo.
Os sistemas de explotación intensivos e extensivos non son excluíntes, senón complementarios. Os primeiros (intensivos) producen alimentos de calidade a un prezo alcanzable para a maioría de consumidores. Os extensivos están perfectamente adaptados ao medio que os rodea, xerando produtos, por norma xeral, de calidade superior. Ademais, provén outros servizos intanxibles, como a fixación de poboación ao medio rural, o mantemento da paisaxe e a loita contra os incendios.
Sistema de produción e benestar animal
Aínda que poida parecer un tema actual relacionado coas mascotas ou o gando, o benestar dos animais que nos rodean foi materia de estudo e discusión desde hai séculos.
A modo de exemplo, o filósofo inglés Jeremy Bentham (1748-1832) xa disertou sobre os animais como seres sintientes coa súa famosa frase “the question is not, can they reason? Nor, can they talk? But, can they suffer?” (“a pregunta non é, poden razoar? nin, poden falar?, senón, poden sufrir?”).
Hoxe en día, a filosofía implantada defende cinco liberdades para os animais: libre de fame, de sede e de desnutrición; libre de temor e de angustia; libre de molestias físicas e térmicas; libre de dor, de lesión e de enfermidade, e libre de manifestar un comportamento natural.
Existe relación entre o sistema de produción e o benestar dos animais? En Europa e, por tanto, en España, dispoñemos dun marco lexislativo moi importante en canto ao benestar animal dos animais de granxa. A lexislación non fai diferenzas entre granxas pequenas e granxas grandes, polo que todo animal debe estar en circunstancias de benestar tanto en granxas extensivas como en macrogranxas.
O aseguramento e observancia das normas lévase a cabo polos servizos veterinarios das diferentes comunidades autónomas, co levantamento das respectivas actas en casos de incumprimento da lei, tal e como se reflicte no comunicado emitido polo Consello Xeral de Colexios de Veterinarios.
A literatura é clara respecto diso: aínda que é evidente que os sistemas extensivos son máis proclives a manter o benestar dos animais, non están exentos de problemas, como recollen os investigadores da Universidade Autónoma de Barcelona Déborah Temple e Xavier Manteca nunha recente revisión.
En conclusión, en España non se xeran produtos de mala calidade en ningún dos dous sistemas de produción, intensivo ou extensivo, polo mero feito do sistema de produción. Con todo, en moitos casos, a calidade da carne é mellor nos sistemas extensivos, que ademais posúen beneficios intanxibles asociados.
Doutra banda, o benestar animal está regulado a través da lexislación existente e vixiado polos servizos veterinarios oficiais, polo que non é presumible que un sistema de produción predispoña per se aos malos tratos animais.
Este artigo foi escrito en colaboración co profesor de investigación retirado Juan Capote.
*atedrático de Producción Animal na Universidad de Las Palmas de Gran Canaria
Cláusula de Divulgación: Anastasio Argüello Henríquez recibiu fondos do Goberno de España para o desenvolvemento das súas liñas de investigación.
Deixa unha resposta