Cando falamos de proteínas, referímonos a un nutriente fundamental na alimentación humana. Non en balde, a palabra provén do termo grego proteios, que quere dicir “primeiro”, de primeira importancia ou principal. Sen elas, non poderiamos realizar funcións básicas como construír estruturas, regular procesos químicos como os que desempeñan as hormonas, defendernos de enfermidades e transportar substancias vitais.
As proteínas poden clasificarse segundo a súa fonte en animais e vexetais, pero cal é máis beneficiosa das dúas? A resposta curta é que ambas son adecuadas e recomendables para seguir unha dieta saudable e equilibrada, posto que a maioría de veces resultan máis importantes o resto de compoñentes do alimento. O problema radica en que dobramos o consumo de comida de orixe animal e non chegamos ás cantidades recomendadas de produtos ricos en proteína vexetal.
En que se diferencian?
En termos xerais, o consumo de proteína para unha persoa adulta debe ser como mínimo de 0,8 gramos por cada quilogramo de peso corporal ao día. E como pode verse nos exemplos desta táboa, hai gran variedade de alimentos ricos nese nutriente:
Información extraída da base de datos BEDCA
De todos os xeitos, hai diferenzas. A primeira provén dos compoñentes básicos das proteínas, unhas moléculas chamadas aminoácidos. Hai vinte distintos e divídense en esenciais (o corpo non os sintetiza e deben ser obtidos a través da alimentación) e non esenciais (o noso organismo pode producilos).
Pois ben, as proteínas animais conteñen todos os aminoácidos esenciais, mentres que a maior parte de fontes proteicas vexetais non. Aínda que ese déficit pode emendarse combinando alimentos, como legumes con cereais: quen non lle botou arroz ás lentellas?
Ademais, o consumo de proteína vexetal está asociado cunha diminución do risco de mortalidade por calquera causa debido aos seus efectos beneficiosos sobre factores de risco cardiometabólico, como o perfil lipídico, a presión arterial e a regulación da glucemia. Ao contrario, os mesmos estudos apuntan a que a inxesta elevada de proteína animal asóciase a un maior risco de mortalidade, especialmente cando procede de certos alimentos como a carne vermella ou a procesada.
Isto podería deberse a que, polo xeral, os alimentos ricos en proteína de orixe vexetal inclúen outros nutrientes beneficiosos para a saúde como a fibra ou a vitamina E. Non ocorre así no caso das opcións con maior contido de proteína animal, a miúdo asociadas a compostos prexudiciais como o sodio e as graxas saturadas ou trans. En calquera caso, o importante é que se combinen os dous tipos de proteínas e que a dieta sexa o máis variada posible.
Unha dieta ecorresponsable
Actualmente existe unha escaseza de proteínas de boa calidade debido ao rápido aumento da poboación mundial e aos limitados recursos naturais. Normalmente, a produción de alimentos de orixe animal ten un impacto ambiental varias veces maior que a de vexetais.
Por iso, aínda que a carne é unha excelente fonte de proteína, a promoción da saúde e a educación sobre os beneficios das proteínas vexetais podería ser unha das estratexias para animar á poboación para realizar un cambio cara a unha dieta máis sostible.
Neste sentido, tamén hai que ter en conta que non ten o mesmo impacto a gandería intensiva que a extensiva, xa que a segunda, ao aproveitar os pastos e pasteiros, é moito máis sostible. E ademais debe considerarse que un produto de orixe vexetal producida na outra parte do mundo pode producir unha maior pegada de carbono que unha porción de carne de vacún de proximidade, fundamentalmente debido ao gasto en combustible que carrexa o transporte.
Aínda que os alimentos de orixe vexetal teñen un menor impacto no medio ambiente, isto non quere dicir que sexa conveniente excluír a proteína animal da dieta. E moito menos eliminar ou reducir drasticamente a gandería, dadas as consecuencias económicas e sociais que tería tanto a nivel local como global.
E por cal me decanto entón?
En resumo: a pesar de que a proteína de orixe animal é máis completa, a vexetal é unha alternativa totalmente segura. Iso si, no caso de decida adoptar unha dieta estritamente vexetariana, asegúrese de combinar as fontes vexetais para obter todos os aminoácidos esenciais.
*Carmen Rodrigo Carbó é investigadora predoutoral grupo dislipemias primarias, Universidade de Zaragoza.
Irene Gracia Rubio é investigadora posdoutoral no grupo de Dislipemias Primariasn Universidade de Zaragoza.
Itziar Lamiquiz Moneo é profesor axudante doutor de Neuroanatomía e investigador da unidade de lípidos do Miguel Servet, Universidade de Zaragoza
Rocío Mateo Gallego é profesora no Grado de Nutrición H. e Dietética (Dpto. de Enfermería e Fisiatría), Universidade de Zaragoza
Sofía Pérez Calahorra é doutora en Ciencias da Saúde. Profesora no Grado de Enfermería. Investigadora posdoutoral IIS Aragón e Universidade de Zaragoza. Universidade de Zaragoza
Cláusula de divulgación: Irene Gracia Rubio recibe fondos do Instituto de saúde Carlos III a través dun contrato Sara Borrell.
Carmen Rodrigo Carbó, Itziar Lamiquiz Moneo, Rocío Mateo Gallego e Sofía Pérez Calahorra non reciben salarios, nin exercen labores de consultoría, nin posúen accións, nin reciben financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declararon carecer de vínculos relevantes máis aló do posto académico citado.
Deixa unha resposta