O aumento da poboación mundial está a provocar un incremento da demanda de proteína. Ao mesmo tempo, cada vez hai máis conciencia da insustentabilidade das fontes empregadas na actualidade, dominadas por proteínas animais. O problema radica, en parte, nas grandes extensións de terra e as elevadas cantidades de auga que require a gandería e o impacto sobre o medio ambiente que xera.
Ante esta situación, a industria alimentaria está a buscar alternativas ás fontes tradicionais de proteína que poidan ser máis sustentables e ao mesmo tempo adecuadas desde un punto de vista nutricional.
En calquera caso, non podemos esquecer que xa dispomos no noso mercado de proteína de gran calidade, como a dos legumes, que resultan sustentables, saudables e económicas.
A pesar diso, a poboación demanda fontes alternativas, o que promove a innovación e xeración de novos produtos por parte da industria alimentaria. Vexamos algunhas das fontes de proteína que están a xurdir.
Carne cultivada, de laboratorio ou ‘in vitro’
Nalgúns lugares como Singapur ou Israel o consumo desta carne está permitido. Na Unión Europea, de momento, non. O seu uso permitiría reducir o número de animais empregados para alimentarnos.
A súa produción iníciase a partir dunha biopsia muscular, que pode ser tomada dun animal vivo. Posteriormente, íllanse as células (xeralmente células nai que no laboratorio transfórmanse en células musculares, é dicir, diferéncianse) e estas multiplícanse dando lugar a máis células.
Para proliferar, estas células necesitan nutrientes e factores de crecemento, entre outros elementos. Talvez, os compostos que se administran a estes cultivos que poden xerar máis controversia son o soro de animal, que proporciona ás células que se están multiplicando os nutrientes e os factores de crecemento que necesitan, e o antibiótico (tamén se emprega na gandaría), empregado nos cultivos para evitar que se contaminen, xa que as bacterias crecen moi ben nas condicións nas que se cultivan as células no laboratorio.
Para obter o soro débese sacrificar animais, pero non se requiren tantos coma no caso de consumilos directamente como fonte de proteína. Neste sentido, están a estudarse con éxito alternativas que eviten o uso do soro e que así poida reducirse aínda máis o número de animais sacrificados.
Aínda que este tipo de carne proporciona proteínas de elevado valor biolóxico (boa calidade), talvez necesite ser suplementada con algúns nutrientes que a carne tradicional contén, como a vitamina B12 e o ferro.
Finalmente, haberá que estudar o custo enerxético que ten a súa produción e cantos recursos materiais, por exemplo os plásticos, requírense.
Insectos
No mundo consómense unhas 2.000 especies distintas de insectos, cuxos valores nutricionais varían duns insectos a outros, segundo o seu sexo, estado de metamorfose (larvas, adultos), etcétera.
O seu contido proteico pode oscilar entre o 1% e o 81% (en materia seca), é de alto valor biolóxico (calidade) e en xeral a súa dixestibilidade é alta, polo que a priori poden ser unha boa fonte de proteína.
Ademais, a Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO) considera que o seu consumo podería ser sustentable, xa que a súa cría non require tanto espazo como a do gando, e pode xerar menos contaminación).
No entanto, o seu consumo pode entrañar perigos biolóxicos, químicos e alerxénicos para os consumidores, polo que é de gran importancia a súa avaliación pola Axencia Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA). Mentres se avalían estes perigos, a Unión Europea permite que se consuman sete insectos distintos. Un deles, a larva Tenebrio molitor ou verme da fariña, foi aprobado pola EFSA o pasado ano.
Microalgas
Cada vez están a conseguir máis popularidade polo seu contido en compostos de alto interese nutricional como proteínas e moléculas bioactivas, con efectos positivos sobre a saúde. O consumo dalgunhas destas microalgas, como a espirulina e a chlorela, está permitido na Unión Europea, pero a cantidade inxerida é moi pequena (úsase principalmente como suplemento), polo que a súa achega proteica será escasa.
Ademais, o seu valor biolóxico non é tan alto como o das proteínas de orixe animal. Doutra banda, o seu cultivo aínda non é moi eficiente e por tanto resulta caro. Finalmente, tal e como ocorre con outros alimentos, hai que prestar atención a algúns compoñentes que poden conter, como ácido nucleicos ou metais pesados xa que o seu consumo excesivo pode resultar prexudicial.
Son necesarias estas fontes alternativas de proteína?
Na actualidade a inxesta de proteína de orixe animal é elevada, en ocasións excesiva, polo que, polo menos na nosa sociedade, non debería ser unha prioridade a procura de novas fontes de proteína.
A súa inxesta podería ser diminuída e deste xeito, o sistema per se podería ser máis sustentable. Ademais, os legumes son unha excelente fonte de proteína, son saudables e sustentables, e combinadas adecuadamente con cereais proporcionan unha proteína de boa calidade.
No entanto, non podemos esquecer que a industria dá resposta ás demandas da sociedade e que para aqueles que substitúan as fontes tradicionais de orixe animal (principalmente gañado) por estas novas, poden supor unha boa alternativa.
Artigo firmado por na Universidade do País Vasco, e catedrática de Nutrición
Deixa unha resposta