As dietas denominadas ‘detox’ non son máis que outras de tantas dietas milagre que proliferan como champiñóns sobre o solo fértil da internet. Como en tantos outros casos, os efectos beneficiosos que prometen carecen de todo fundamento científico.
Para eliminar toxinas, xa está o fígado
As dietas ‘detox’ argumentan que continuamente introducimos toxinas no noso corpo. E que para devolverlle a saúde necesitamos desintoxicarlo de cando en vez. Con todo, moitas delas utilizan os termos “toxinas” ou “detoxificar” de forma deliberadamente ambigua.
Adoitan ser recomendadas para compensar períodos de excesos alimentarios, como as festas do Nadal. E poden variar desde xaxúns absolutos a inxesta exclusiva de batidos ou zumes de verduras comerciais durante uns días. Tamén é habitual recomendar o uso de diuréticos, laxantes ou alimentos con propiedades “limpadoras”.
Ademais de desintoxicar o noso corpo, as ‘detox’ prometen perda de peso e unha ampla variedade de efectos saudables. Reducir a inflamación, mellorar o soño, a pel ou o pelo son só algúns deles.
Ao longo dos últimos anos, numerosos nutricionistas desmentiron todos eses supostos beneficios. Repetir ata a saciedade que non necesitamos dietas para desintoxicar o noso corpo, que para iso temos ao fígado, non parece ser suficiente.
Onde están as evidencias?
Como tantas veces en nutrición, a falta de cultura científica da poboación é o mellor aliado fronte aos bulos. Porque permite que calquera afirmación publicada nalgún foro social reciba credibilidade automática. A partir de aquí, o papel dos especialistas dá a volta e céntrase en demostrar que eses efectos non son certos.
Como xa comentamos noutro artigo, o método científico non funciona así. É responsabilidade de quen afirma ou suxiren eses beneficios o achegar evidencias que os sustenten. De non ser así, están a enganar e mesmo estafando ao consumidor.
Desde aquí, propoñemos someter a escrutinio a información que nos proporcionan as webs sobre as dietas ‘detox’ antes de crernos nada. Se cumpren as seguintes condicións, paga a pena apagar o computador e tomarse un bo bol de froita:
- Adoitan ser páxinas de empresas que venden produtos relacionados con esas dietas ‘ detox’. Os batidos de verduras son os máis habituais.
- En ningún caso inclúen referencias a traballos científicos para sustentar os efectos beneficiosos que enumeran.
- Adoitan atribuír toda unha plétora de efectos beneficiosos ademais de propiedades detoxificantes.
- Non fomentan hábitos saudables. De feito, normalizan os excesos alimentarios e tranquilizan a nosa conciencia coa promesa dun “reseteo” cos seus produtos.
Coidado co ácido oxálico
Segundo unha revisión de 2015, non existen investigacións clínicas rigorosas sobre estas dietas. Os poucos estudos realizados presentan limitacións metodolóxicas importantes que impiden obter conclusións sobre os efectos reais.
Outra revisión máis recente conclúe que as dietas detoxificantes ou a base de zumes tenden a funcionar porque provocan inxestas moi hipocalóricas durante períodos de tempo curtos. Con todo, é habitual volver gañar peso unha vez que se retoma a dieta normal.
O peor do asunto é que estas dietas poden supoñer un risco para a saúde
O peor do asunto é que estas dietas poden supoñer un risco para a saúde. En 2015 a Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) emitiu un informe sobre os riscos emerxentes en materia de seguridade alimentaria. Entre eles valorouse as consecuencias do aumento da inxesta de batidos de verduras crúas, que habitualmente se consomen cociñadas. Isto pode supoñer un risco polo maior contido de ácido oxálico.
Este exceso de ácido oxálico podería aumentar a formación de pedras no ril e a uretra. Ademais, pode provocar perda de minerais nos alimentos e, por tanto, unha deficiencia na inxesta de calcio e ferro.
Os datos indican que os xaxúns que habitualmente acompañan a estas dietas aumentan a absorción de ácido oxálico. Isto pode supoñer un risco engadido se os batidos se inxiren co obxectivo de perder peso.
O aumento da inxesta de nitratos polo consumo moi alto de follas verdes e a contaminación microbiana son riscos adicionais.
Incumprindo normativas europeas
Todas as afirmacións acerca dos supostos efectos beneficiosos dos produtos ‘detox’ deben cumprir o Regulamento 1924/2006 da Comisión Europea (CE). Denomínanse declaracións de propiedades saudables e deben estar autorizadas pola CE, previa opinión científica da EFSA.
Este regulamento ten como obxectivo, precisamente, evitar que se atribúan propiedades saudables aos alimentos sen unha demostración científica válida. O cumprimento deste regulamento é obrigatorio.
Ao longo dos últimos anos, a EFSA avaliou varios compostos e alimentos en canto aos seus beneficios detoxificantes. Ata o momento non deu o seu visto e prace a ningunha declaración deste tipo.
En ocasións, promociónanse as dietas ‘ detox’ desde outros espazos non mercantís. Nestes casos, non están obrigados a cumprir o regulamento europeo. Con todo, si deben vir fundamentados por evidencias científicas.
Consellos finais
Non nos deixemos levar por modas alimentarias sen sustento científico. Fuxamos de afirmacións fantasiosas e de efectos marabillosos.
Se precisamos cambiar a nosa alimentación por motivos de saúde, acudamos a nutricionistas-dietistas debidamente cualificado. Eles e elas avaliarán a nosa saúde e recomendarannos as estratexias máis apropiadas para mellorar a nosa alimentación.
Se as razóns para seguir esta ou calquera outra dieta “milagre” son estéticas, debemos ser plenamente conscientes dos riscos para a saúde que iso supón. Será a nosa absoluta responsabilidade.
* Ana Belén Ropero Lara é profesora titular de Nutrición e Bromatoloxía na Universidad Miguel Hernández, e directora do proxecto web BADALI.
Cláusula de divulgación: a autora non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.
Deixa unha resposta