Despois dos excesos do Nadal, é habitual pór en marcha algún tipo de plan para perder os quilos que gañamos.
Os alimentos light, sen azucre ou sen graxa son algúns dos máis perseguidos no supermercado. Pero, sabemos o que estamos a comprar?
Oficialmente, estas afirmacións denomínanse “declaracións nutricionais”. Tras moitos anos en baleiro legal, a Comisión Europea (CE) regulounas en 2006. Até ese momento, calquera podía atribuír propiedades (case) milagrosas aos seus produtos.
O Regulamento nº 1924/2006 da CE recolle as máis de 30 declaracións nutricionais que se poden facer dos alimentos.
Nelas non só destácase a presenza ou ausencia de achegue enerxético. Tamén diferentes tipos de graxa, fibra, proteínas, azucres, vitaminas ou minerais. Entre as máis populares atópanse “rico en fibra”, “sen azucres engadidos”, “con calcio” ou “baixo en sal”.
Que tipos de alimentos levan declaracións nutricionais?
Son os alimentos empaquetados os que levan declaracións nutricionais. Estas son habituais, por exemplo, en cereais de almorzo, galletas, bebidas lácteas ou vexetais e margarinas.
Salvo nalgunha cadea de supermercados, dificilmente ven declaracións nutricionais en froitas, verduras ou peixe fresco. Quere dicir iso que non conteñen nutrientes importantes?
En absoluto. Os alimentos naturais son a base da nosa alimentación e deles pódense facer multitude de declaracións. Vexamos algúns exemplos.
Por exemplo, que poderiamos dicir no caso da leituga ou da laranxa? Que non levan azucres engadidos, teñen baixo valor enerxético e non conteñen graxas saturadas nin sal. Son ricas en fibra, conteñen acedo fólico e vitamina C.
Outro caso, as lentellas. Que declaracións poderiamos facer sobre elas? Que son ricas en proteínas e fibra, non teñen azucres engadidos, son baixas en graxa e en graxas saturadas.
Ademais, son ricas en vitamina B1, acedo fólico, B6, ferro, fósforo e zinc e conteñen vitamina B2, magnesio, potasio e selenio.
Para que se utilizan as declaracións nutricionais?
As declaracións úsanse con fins comerciais. O seu obxectivo é aumentar as vendas dos produtos que as levan. A propia Comisión Europea recoñece que confiren unha imaxe positiva aos alimentos.
Numerosos traballos de investigación estudaron o seu efecto sobre a elección de compra dos consumidores. De feito, é máis probable que estes elixan produtos que levan declaracións. Con todo, estas poden confundir sobre o contido real do produto.
Algúns autores foron aínda máis lonxe e falan de que as declaracións confiren un “halo saudable” aos alimentos. Desta forma os consumidores supoñen que o produto que as leva é máis saudable do que realmente é.
Entón, non son saudables os alimentos con declaracións nutricionais?
Non necesariamente. O seu uso só achega información acerca dun dos nutrientes do alimento. O nutriente que lle interesa destacar ao fabricante.
Para determinar si é ou non saudable habería que ter en conta todos os nutrientes que contén, ademais do seu achegue enerxético.
Estudos recentes en Brasil, Canadá e Nova Zelandia mostran que unha gran cantidade de alimentos con declaracións nutricionais non son saudables. Resultados similares son esperables en España.
Para evitar que os alimentos non recomendables fixesen declaracións, a CE comprometeuse a establecer requisitos nutricionais adicionais. A institución estivo a traballar niso en 2008; con todo, aínda non conseguiu materializar lexislación algunha respecto diso.
Debido a falta de lexilación, atopamos no mercado manteigas ou margarinas lixeiras con 40% de graxa
O resultado é que atopamos no mercado manteigas ou margarinas lixeiras con 40% de graxa. Refrescos lixeiro ou cero con acesulfamo K, ciclamato, aspartamo ou estevia. Estes son edulcorantes e, por tanto, non recomendados por a Organización Mundial da Saúde.
Tamén son habituais as galletas ricas en fibra con máis de 400 kcal/100g. Os chocolates sen azucres engadidos son auténticas bombas calóricas, con moitas graxas saturadas.
Declaracións nutricionais en produtos á venda en España
As condicións de uso das declaracións nutricionais autorizados pola CE están claramente especificadas. A pesar de ser de obrigado cumprimento, o certo é que moitas veces se incumpre a lexislación.
O equipo BADALI da Universidade Miguel Hernández publicamos un estudo da prevalencia das declaracións nutricionais en 3.197 alimentos á venda en España. Tamén analizamos o cumprimento do Regulamento nº 1924/2006 que as regula.
Sorprendeunos o gran número de declaracións nutricionais que atopamos. Ao redor dun terzo dos alimentos analizados tíñanas. A media foi máis de tres declaracións por alimento.
Os que máis as facían, os froitos secos e sementes, os legumes e as bebidas non alcohólicas. Os nutrientes máis mencionados foron as graxas e as vitaminas, seguidas de minerais e fibra.
De todas as declaracións nutricionais analizadas, unicamente a metade cumprían a lexislación (49% de 3.839). Froitos secos, sementes, peixes, mariscos, doces e chocolates eran os alimentos que tiñan máis declaracións incorrectas.
Conclusión: “declaracións nutricionais” non quere dicir “alimentos saudables”
Como vimos neste artigo, as declaracións nutricionais adóitanse facer de alimentos non saudables. Ademais, ao redor da metade non cumpren coa lexislación.
Entón, cal é o uso práctico das declaracións para o consumidor? Esta é unha pregunta que os lexisladores deberían exporse.
A nosa recomendación é reducir o consumo daqueles alimentos con azucre, graxa ou sal engadidos. Leven ou non declaracións.
========================================
Artigo firmado Ana Belén Ropero Lara, profesora Titular de Nutrición e Bromatoloxía, directora do proxecto BADALI, web de Nutrición, Universidade Miguel Hernández, e Marta Beltrá García-Calvo, profesora de Nutrición e Bromatoloxí., Universidade Miguel Hernández
Deixa unha resposta