O sistema inmune do mexillón é considerado polos científicos unha especie de sensor de contaminación. Existen investigacións realizadas no Instituto de Investigacións Mariñas de Vigo (IIM) sobre o efecto no devandito sistema de distintos contaminantes, pero ata a data non se tratou o efecto dos nanoplásticos de poliestireno, un problema ambiental en auxe, pero apenas estudado en especies como os bivalvos.
Agora, os investigadores do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) avanzan sobre esta liña de investigación, ao dar a coñecer os resultados alcanzados nos seus estudos sobre diferentes aspectos relacionados cos nanoplásticos e os mexillóns, a través de dous artigos publicados por revistas científicas tan prestixiosas como Journal of Hazardous Material e Scientific Reports. E neles podemos comprobar como o uso xeneralizado de plásticos e a súa mala xestión afectan a esta familia de moluscos bivalvos de tanto interés económico e gastronómico.
O investigador do IIM de Vigo Antonio Figueras.
Entre outras conclusións, revelouse por primeira vez a traslocación dos micro e nanoplásticos nos hemocitos da especie, células que xogan un papel determinante no sistema inmune, e describiuse como os seus efectos desencadean a perda de parámetros funcionais. Ademais, observouse que a maioría das partículas de nanoplásticos están na glándula dixestiva, mentres que o seu número diminúe en tecido muscular e branquias. Comprobouse así mesmo que as células inmunes do mexillón mostran unha distinta capacidade de resposta fronte á exposición aos nanoplásticos.
Un dos estudos, o publicado en Journal of Hazardous Material, foi promovido polo grupo de Inmunología e Xenómica do IIM vigués, en colaboración coa Universidade de Cádiz, mentres que o outro foi desenvolto polo Instituto de Ciencias Mariñas de Andalucía ( ICMAN), en colaboración co IIM e as universidades de Cádiz e Huelva.
Os nanoplásticos constitúen unha investigación en auxe, pero apenas explorada con especies como os bivalvos
Os nanoplásticos constitúen un tema de investigación en auxe, pero sobre o que existen aspectos apenas explorados relacionados con especies como os bivalvos. O doutor Antonio Figueras, do IIM, alerta dos millóns de toneladas de plástico que se producen anualmente en todo o mundo, sendo o poliestireno, que se emprega, por exemplo, no envasado de alimentos, o máis abundante. “A súa fragmentación e degradación coñécese comunmente como microplásticos (menores a 5 mmm) e nanoplásticos (menores a 1 μm). Estase ante un tema de preocupación ambiental que xera, á súa vez, unha inquietude desde o punto de vista da seguridade alimentaria, debido a que estes poderían incorporarse á rede trófica e, por tanto, estar presentes nos alimentos destinados á alimentación humana”, sinala.
“Os bivalvos, como o mexillón, son un grupo modelo para indagar na súa incorporación e consecuencias en especies mariñas debido aos volumes de auga de mar que filtran e ao seu consumo, podendo xogar un importante rol na súa transmisión á cadea trófica. Sábese que esas partículas de plástico son rapidamente depuradas polos bivalvos. Con todo, hai tamén evidencias de que esta depuración non é completa, e de que un 10% pasa á especie”, indican os científicos do CSIC.
Sistema inmune do mexillón galego
O grupo deseñou un estudo para coñecer os efectos de nanoplásticos de poliestireno con diferentes tamaños (50 nm, 100 nm e 1 μm) no sistema inmune do mexillón galego (Mytilus galloprovincialis), así como a súa distribución nas diferentes partes da especie.
Os científicos acometeron un estudo, in vitro e in vivo, para dar resposta a tres grandes preguntas: pode a función inmune dos mexillóns verse afectada cando estes organismos expóñense a nanoplásticos?, poderían estes trastornar o nivel celular do sistema inmune, afectando ás principais funcións dos hemocitos, células que xogan un papel crave devandito sistema?, e cal sería o principal mecanismo do sistema inmune do mexillón para enfrontarse á infección e exposición a eses plásticos?
En primeiro lugar, describiuse a distribución de nanoplásticos de poliestireno en diferentes tecidos do mexillón, observándose que, en xeral, a maioría das partículas áchanse na glándula dixestiva, mentres que o seu número diminúe no tecido muscular e branquias.
“Os plásticos cruzan a membrana epitelial e a membrana celular, e finalmente translocan en células”
“A súa presenza no tecido muscular parece ser unha característica que ocorre a nivel de nanoescala, polo que se pode interpretar que os nanoplásticos son capaces de cruzar a membrana epitelial, a membrana celular e finalmente translocar en células. A iso únese que o seu translocación en hemocitos podería incrementar a duración dos tempos de resilencia, a absorción por órganos vitais e o efecto non desexado na especie”, sinala a doutora Marta Sendra.
Tras coñecer a través do estudo que os nanoplásticos son internacionalizados polos tecidos do mexillón, translocados á hemolinfa e incorporados polos hemocitos, determinouse a súa influencia na motilidad, é dicir, de habilidade de moverse espontánea e independentemente, dos hemocitos, células adherentes coa capacidade de infiltrarse nos tecidos e migrar a zonas infectadas e danadas.
Sede de Investigacións Mariñas de Vigo.
En segundo lugar, detectouse unha translocación máis rápida de nanoplásticos de poliestireno á hemolinfa despois de tres horas de exposición da especie ás partículas. Os resultados revelaron que a actividade dos hemocitos foi máis alta con exposicións a nanoplásticos de 50 nm, mentres que a súa velocidade e distancia acumulada diminuíu cando as células foron expostas a 1 um. Ademais, observouse que, debido á resilencia dos hemocitos baixo unha exposición aguda a nanoplásticos seguida dunha infección bacteriana, estes foron capaces de facer fronte á infección recuperando a súa capacidade fagocítica.
O IIM, o ICMAN e as universidades de Cádiz e Huelva comprobaron que as células inmunes do mexillón mediterráneo mostran unha distinta capacidade de resposta fronte á exposición aos nanoplásticos. O sistema inmunológico dos mexillóns é eficiente contra as substancias non propias, polo que o equipo de investigación traballou sobre a idea de que as células ou hemocitos inmunes desta especie poderían reaccionar ante a presenza de nanoplásticos.
Distintas poboacións do sistema inmune do mexillón responden de forma diferente á exposición de nanoplásticos
As células do sistema inmune do mexillón clasifícanse en tres poboacións (hemocitos granulares, semigranulares e hialinas). O obxectivo do estudo foi coñecer os efectos de nanoplásticos de poliestireno a concentracións ambientais de diferentes tamaños (50 nm, 100 nm e 1 μm) sobre a resposta do sistema inmune desta especie de mexillón mediterráneo atendendo ás tres poboacións celulares definidas.
En opinión de Sendra, “os resultados mostraron por primeira vez como distintas poboacións do sistema inmune de mexillón responden de forma diferente á exposición de nanoplásticos. A poboación de granulocitos mostrou ser a que presentou maior sensibilidade á exposición por nanoplásticos en comparación coas poboacións de hemocitos semigranulares e células hialinas. A investigación achega nova información a nivel celular do comportamento deste contaminante emerxente e a súa interacción coa súa contorna”.
Deixa unha resposta