Os cálculos renais, chamados comunmente pedras de ril, son masas sólidas compostas de pequenos cristais que se forman nos riles. Entre o 10% e o 12% de todas as pedras renais son de ácido úrico e adóitanse desenvolver en persoas que seguen unha dieta rica en carnes vermellas, vísceras e marisco. Beber grandes cantidades de alcol tamén o favorece, xa que aumenta a eliminación do ácido úrico nos ouriños.
Hai algún tempo, no grupo de investigación de Litiasis renal da Universidade das Illas Baleares levamos a cabo experimentos con ouriños artificiais para identificar maneiras de atrasar a formación de cristais de ácido úrico. E demostramos que este era o caso a teobromina, un composto que se atopa en elevadas cantidades no cacao e derivados como o chocolate ao que se lle coñecen múltiples propiedades beneficiosas para a saúde.
Chocolate negro contra as pedras
Claro que non todos os chocolates son iguais. En 40 gramos de chocolate con leite hai 70 mg de teobromina, bastante por baixo do 250 mg de teobromina presentes en 40 gramos de chocolate negro e en po.
Con este dato sobre a mesa, puxemos en marcha un novo estudo, esta vez en ouriños reais, no que participaron 20 voluntarios sans. De cada un dos 20 voluntarios obtivéronse catro mostras de ouriños: os ouriños despois de non tomar chocolate –chamado ouriño “ basal”–, os ouriños tras inxerir 40 gramos de chocolate negro, os ouriños despois de tomar 40 gramos de chocolate en po e, finalmente, os ouriños despois de consumir 40 gramos de chocolate con leite, en todos os casos sen variar o resto da súa dieta, que era idéntica cada día que levaba a cabo a recollida de ouriños.
O cacao en po ou o chocolate negro frean a cristalización do ácido úrico polo seu contido en teobromina
Aos participantes deixóuselles decidir libremente a súa dieta con algunhas restricións. Por unha banda non podían consumir ningún derivado do cacao, excepto os incluídos no estudo no día que correspondese. Tamén lles estaban vetados o café e calquera bebida que contivese cafeína, que en parte elimínase a través dos ouriños en forma de teobromina. Así tiñamos a certeza de que os resultados obtidos debíanse ao consumo dos distintos tipos chocolates e non a outros factores.
Os resultados obtidos revelaron que se producía unha menor cantidade de cristais de acedo úrico nos ouriños despois de tomar chocolate negro e chocolate soluble en comparación cos ouriños sen inxesta previa de chocolate e os ouriños despois de consumir chocolate con leite. É máis, os ouriños despois de tomar chocolate negro foi a que presentou o maior valor de teobromina, seguida polo cacao en po.
En conclusión, tanto o consumo de cacao en po como o de chocolate negro frean a cristalización do ácido úrico polo seu contido en teobromina e podería previr os cálculos renais en pacientes con alto risco. Con todo, o consumo de chocolate con leite non evita a formación de cristais de acedo úrico en ouriños.
Previr mellor que curar (e sufrir)
O achado é importante se temos en conta que, hoxe en día, as opcións para o tratamento das pedras de ril baséanse en eliminalas unha vez están formadas. Unhas veces simplemente espérase a que o paciente a elimine de maneira natural a través dos ouriños. Noutras se fragmenta a pedra e espérase a que o paciente expulse os fragmentos. Ambos os procesos son, todo hai que dicilo, extremadamente dolorosos.
Identificar tratamentos, xa sexa con teobromina ou con outras alternativas, que eviten a formación de cálculos desde o inicio é un obxectivo fundamental do Laboratorio de Litiasis Renal da Universidade das Illas Baleares. Así se evitará o sufrimento que conleva a extracción e eliminación da pedra unha vez xa está formada, ademais de manter os riles sans o maior tempo posible.
Artigo escrito por:
Antonia Costa Bauzá, catedrática de Toxicoloxía, Universitat de les Illes Balears; Feliciano Grases Freixedas, director do Laboratorio de Investigación en Litiasis Renal e do Instituto Universitario de Investigación en Ciencias da Saúde (IUNICS), Universitat de les Illes Balears, e Paula Calvó García, estudante de doutoramento, Universitat de les Illes Balears.
Deixa unha resposta