O 29 de setembro foi o primeiro Día Internacional de Concienciación sobre a Perda e o Desperdicio de Alimentos, establecido pola FAO en 2019, cuxo obxectivo é que a poboación tome conciencia deste grave problema. Tanto a Unión Europea como o Goberno de España tamén realizaron accións de concienciación e crearon estratexias e páxinas web, pero o consumidor apenas as coñece.
Un terzo da produción mundial de alimentos desperdíciase. Este malgaste prodúcese en toda a cadea alimentaria, desde o campo ata os fogares, pasando polas fábricas, a distribución e a hostalería.
O custo de producir comida é moi alto, tanto en diñeiro como en recursos humanos e naturais, como chan, auga e enerxía. Por iso, xera un gran impacto ambiental. Aínda que nós podamos permitirnos o desperdicio, o planeta non pode. Polo menos, a medio e longo prazo.
As froitas e verduras son os produtos máis refugados na distribución, seguidos polo pan e similares. Un estudo sueco demostrou que os desperdicios cárnicos e os de panadería son os que presentan unha maior pegada ambiental.
Esta realidade está a incrementar a presión polas prácticas sostibles e a redución do desperdicio alimentario. Pero as medidas para tomar deben ser distintas segundo falemos das industrias, a distribución ou os fogares.
Nos fogares: concienciación
A medida máis importante para reducir o desperdicio nos fogares é a concienciación. Parece que, tras pasar unhas décadas de penurias económicas, onde non se podía desperdiciar nada, o feito de aproveitar toda a comida parécenos de pobres.
Curiosamente, son as clases medias as que máis desperdician, non as máis altas, máis concienciadas e cun maior nivel educativo. Ademais de concienciar á poboación sobre a necesidade de reducir o desperdicio alimentario, hai que educala sobre como conservar os alimentos (neste artigo abordabamos a mellor forma de conservar o pan), ou sobre as diferenzas entre as datas de caducidade e de consumo preferente.
Un produto que alcanza a súa data de consumo preferente non debe refugarse, xa que na maioría dos casos estará igual que recentemente comprado. Noutros só percibiremos algúns cambios mínimos en sabores ou texturas, sen que exista risco para a nosa saúde. Tamén é conveniente unha boa concienciación e educación para planificar as compras e así reducir as innecesarias.
No caso de que un produto estragárase, como o pan endurecido, hai moitas posibilidades para reutilizalo.
Outra medida para reducir o desperdicio alimentario baséase en aplicacións que nos mostran receitas cos produtos próximos a caducar. O goberno alemán lanzou unha con receitas sinxelas de poucos ingredientes, fáciles de ter en casa. Agora transformou esta iniciativa nunha web con consellos e recomendacións.
Frutas e verduras descartadas nun contedor. Wikimedia Commons, CC BY
Nos supermercados: ofertas
Entre as medidas que pode tomar a distribución están as ofertas de última hora. É dicir, ofrecer a prezos reducidos aqueles produtos que vaian caducar ou alcanzar a data de consumo preferente, ou as comidas elaboradas e non consumidas no día.
Neste sentido, a aplicación To Good to Go (demasiado bo para desperdiciarse) supuxo unha pequena revolución. Pon en contacto aos consumidores con establecementos que ofertan este tipo de produtos. Desta maneira, o consumidor obtén un pack de produtos a prezos moi reducidos e o establecemento reduce o desperdicio e obtén un beneficio por estes produtos.
A aplicación está operativa en varios países, e debido ao seu éxito xa apareceron outras iniciativas similares.
Outra proposta de gran interese é a creación de restaurantes que se nutren de produtos que van caducar. Os pratos cambian cada día en función dos produtos que reciben. Tanto os locais como o servizo e a calidade non teñen nada que envexar a un restaurante normal, e os clientes adoitan acudir pola concienciación que teñen sobre a necesidade de achegar algo neste proceso.
Un dos casos de éxito máis coñecidos neste sentido é un restaurante sueco da cadea K-markt. En España, grandes chefs participaron nalgunhas accións puntuais e na gravación de receitas, pero non hai exemplos similares, de momento.
Na industria: reutilización
Outra das propostas para reducir o desperdicio alimentario consiste en reutilizar estes desperdicios para elaborar novos produtos. É algo similar ao de cociñar con sobras, pero levado á industria.
Por exemplo, unha empresa británica (Toast Ale) aproveita os restos de pan para elaborar cervexa. Esta idea foi imitada por outras empresas cervexeiras do mundo.
Se imos un paso máis aló, unha compañía panadeira austriaca montou unha pequena destilería para aproveitar os pans refugados para elaborar destilados alcohólicos. Mesmo se creou unha asociación mundial formada por empresas que comparten esta filosofía. A Asociación de alimentos reciclados ten preto de 100 membros que se dedican a elaborar novos produtos a partir de alimentos refugados.
Entre estes membros hai algúns que elaboran snacks e barriñas de cereais a partir de refugallos da industria cervexeira, como ReGrained; empresas que aproveitan plátanos reciclados, como Barnana; restos de grans de café; ou vexetais con mal aspecto.
De momento non hai ningunha empresa española tan asentada, pero xa hai algunha iniciativa en estudo que contempla o uso de pan refugado para a elaboración de cervexa.
Leis antigas que toca renovar
Para potenciar estas iniciativas tamén é necesario que a administración as favoreza. Para iso, debe estudar como eliminar algúns impedimentos legais para a posible reutilización dos alimentos refugados.
En moitas ocasións son leis antigas que se crearon en épocas de escaseza, co obxectivo de evitar fraudes. As necesidades cambiaron. Á súa vez, campañas institucionais que melloren a concienciación dos cidadáns tamén poden aumentar o éxito das iniciativas.
Por último, faltan selos de garantía que sexan coñecidos por parte dos consumidores –e cribles– sobre a sustentabilidade e a redución de desperdicios. Xa existen certificacións, pero ou son pouco coñecidos ou non garanten unhas prácticas totalmente respectuosas co medioambiente.
Nos próximos anos veremos un incremento destas iniciativas. Esperemos que o proceso se faga correctamente e sexa ben recibido polos consumidores, xa que con elas todos podemos poñer o noso granito de area para a conservación do noso planeta. Non esquezamos que todas as nosas accións teñen consecuencias: debemos interiorizar a necesidade de reducir o desperdicio de alimentos e axudar a quen o tenta.
Deixa unha resposta